Recentelijk presenteerden Marc Rakers en Catelijne Akkermans van Stichting EropAf! hun onlangs verschenen rapport over wonen met begeleiding, dat zij samen met Platform31 uitvoerden. Handreiking Wonen met begeleiding – Eropaf!
Het onderzoek en de ervaringen geven inzicht in de consequenties van intermediaire verhuur voor zowel huurders als verhuurders als zorginstellingen.
Met dakloosheid Voorbij! hadden we een inhoudelijke discussie over waar de mogelijkheden liggen om de bestaande werkwijze te veranderen, en ook waar de weerstand zit om de bestaande werkwijze aan te passen.
De belangrijkste redenen om zorg los te koppelen van het recht op wonen is autonomie
Wonen zou niet afhankelijk moeten zijn van voorwaarden; iedereen heeft immers recht op een thuis. Woon-zorg constructies – zoals intermediaire verhuur met zorgacceptatie als voorwaarde – zijn vaak tijdelijk van aard (omklapconstructie) en geven mensen onzekerheid over wat er daarna gebeurt. Ook hebben deze huurders minder rechtsbescherming, bijvoorbeeld in het geval dat er een huisuitzetting dreigt. Dat komt omdat intermediaire verhuurconstructies andere regels hebben, dan de reguliere. Het betekent bijvoorbeeld ook in het geval van een huurachterstand, het niet vanzelfsprekend is dat deze huurders in het kader van vroeg-signalering van betalingsachterstanden worden gemeld bij gemeenten. Kansen om een huisuitzetting in een vroeg stadium te voorkomen worden hierdoor soms gemist. Dit maakt dat huurders in deze typen huurconstructies kwetsbaarder zijn dan andere huurders. Het is hierdoor geen duurzame woonoplossing en het beperkt de autonomie van de huurder in sterke mate.
Aan de andere kant is er weerstand bij wooncorporaties en zorginstellingen
De weerstand is vaak koudwatervrees; zorgcorporaties willen niet het risico lopen om geen woningen meer tot de beschikking te hebben, als zij een permanent huurcontract vragen, of geen voorwaarden voor zorg willen stellen. Wooncorporaties hebben ook zorgen om deze type overeenkomsten los te laten want wat als iemand overlast veroorzaakt, wie is er dan een vangnet, om een crisissituatie snel het hoofd te bieden? Soms spelen slechte ervaringen in het verleden een rol, waarbij wooncorporaties er bij een calamiteit alleen voor stonden.
Vooroordelen en stigma’s doorbreken
Tijdens de sessie kwamen we tot een concreter idee om een proeftuin te starten, met een gemeente/zorginstelling/woningcorporatie die het aandurft om het eens te proberen: wonen en zorg niet afhankelijk van elkaar te maken, maar iemand eerst een woning geven volgens het Housing First principe en dan gezamenlijk te bespreken wat er mogelijk nodig/wenselijk is aan ondersteuning.
Conclusie
Een eigen huurcontract moet de norm zijn. Dit geeft woonzekerheid, rechtsbescherming en is een grondrecht. Dit is in lijn met het Nationaal Actieplan Dakloosheid: Eerst een thuis. Het gaat erom dat de huurder beter beschermd wordt en dat er naar hen geluisterd wordt.